Bilindiği üzere 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun;
1.maddesinde “Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür”,
9.maddesinde” Tahmin edilen bedel, idarelerce tespit edilir veya ettirilir. İşin özelliğine göre gerektiğinde bu bedel veya bu bedelin hesabında kullanılacak fiyatlar belediye, ticaret odası, sanayi odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulur. Tahmin edilen bedel, bunun dayanaklarının da eklendiği bir hesap tutanağında gösterilir ve asıl evrak arasında saklanır. Bu bedel gerektiğinde ihale komisyonlarınca tahkik ettirilir.”,
13.maddesinde” İl özel idarelerine ait ihaleler, il daimi encümenince, belediyelere ait ihaleler belediye encümenince bu Kanun hükümlerine güre yürütülür.”,
15.maddesinde” İhale suretiyle yapılacak işler için bir işlem dosyası düzenlenir. Bu dosyada onay belgesi, varsa tahmin edilen bedele ilişkin hesap tutanağı, şartname ve ekleri, gerekli projeler, ilana ilişkin belge ve gazete nüshaları, sözleşme tasarısı ile saklanmasında yarar görülen diğer belgeler bulunur.
Şartnamelerde tekniğe uygun olmayan veya gerçekleşmesi mümkün bulunmayan kayıt ve şartların bulunduğu anlaşıldığı takdirde, komisyonlar ilgili idareye şartnameleri düzelttirmek üzere ihaleyi erteler. Bu durumda ihale, yeniden düzenlenecek şartnameye ve 19 uncu madde uyarınca yapılacak ilana göre göre yürütülür.”
18.maddesinde” İlanlarda aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur. İhale konusu olan işin niteliği, yeri ve miktarı, b) Şartname ve eklerinin nereden ve hangi şartlarla alınacağı, c) İhalenin nerede, hangi tarih ve saatte ve hangi usulle yapılacağı, d) Varsa tahmin edilen bedel ve geçici teminat miktarı, e) İsteklilerden aranılan belgelerin neler olduğu, f) Kapalı teklif usulüyle yapılacak ihalelerde, tekliflerin hangi tarih ve saate kadar nereye verileceği.”
20. maddesinde” 17 ve 18 inci maddelerdeki hükümlere uygun olmayan ilanlar geçersizdir. Bu durumda ilan yenilenmedikçe ihale yapılamaz. İlanların geçersizliği ihale yapıldıktan sonra anlaşılırsa, ihale veya sözleşme feshedilir. Ancak, işde ivedilik ve ihalede Devletin yararı varsa, ihale ve sözleşme Maliye Bakanlığının uygun görüşü ve birinci derece ita amirinin onayı ile geçerli sayılabilir. İhalenin veya sözleşmenin bozulması halinde, müteahhit veya müşterinin fesih tarihine kadar yapmış olduğu gerçek masrafları ile, varsa, tahakkuk etmiş hakedişleri verilir.”
28. maddesinde” Kapalı teklif usulüyle yapılan ihalelerde; bedel tahmini yapılmışsa uygun bedel, teklif edilen bedellerden tahmin edilen bedeli geçmemek şartıyla tercihe layık görüleni; bedel tahmini yapılmamışsa uygun bedel, teklif edilen bedellerin tercihe layık görülenidir. Tercih gerekçeleri kararlarda belirtilir. Ancak, bedel tahmini yapılmamış kapalı teklif usulü ihalelerde, ihalenin geçerli sayılması bizzat ilgili bakanın onayına bağlıdır.”,
36.maddesinde “Bu Kanunun 1 inci maddesinde yazılı işlere ilişkin ihalelerde, tekliflerin gizli olarak verilmesini sağlayan kapalı teklif usulü esastır. Ancak, 44 üncü maddede gösterilen işler belli istekliler arasında kapalı teklif usulüyle, 45 inci maddede gösterilen işler açık teklif usulüyle, 51 inci maddede sayılan işler pazarlık, 52 nci maddede gösterilen işler de yarışma usulüyle yaptırılabilir.” hükmü yer almaktadır.
2886 sayılı Kanun kapsamında yapılacak ihalelerin usul ve esasa ilişkin kuralları yukarıda belirtilen madde hükmünde açıkça belirtilmiştir. Bu kanun hükümlerine aykırı olarak yapılan ihale nedeniyle zarara uğradığını iddia eden kişiler idari yargı yoluna başvurabilir. Yargı yolu aşamasında ilgilinin hangi açıdan zarara uğradığını belgelerle tevsik etmesi zorunludur.
Açılacak tazminat davasında hangi idare makamının işleminden kaynaklanmış ise bu bir belediye olabileceği gibi kaymakamlık ya da başka bir kamu kurumu da olabilir o idareye karşı dava açılabilir. Günümüzde 2886 sayılı Kanuna istinaden yapılan ihalelerde genel olarak usul hükümlerine uyulmadığı en uygun teklifin tespitinde hatalar yapıldığı ihale dokümanının yanlış hazırlanması gibi nedenlerle yükleniciler ya da yüklenici olmayı hak edenler zarara uğramaktadır.
Ancak ilgilinin tazminat hakkı doğabilmesinin temel koşulu da idarenin yapmış olduğu işlem ile zarar arasında illiyet bağının olması zorunludur. İlliyet bağı ise idarenin ihale dokümanlarını yanlış hazırlaması, sözleşme aşamasında belirtilen şartnamelere aykırı davranılması gibi sebeplerden doğabilir.
Örneğin idarece düzenlenen şartname kamu yararına aykırı hükümler ihtiva ediyorsa yapılan ihalede hukuka aykırılık söz konusu olabilir. O yüzden ihale sürecinin bir bütün olarak değerlendirilmesi gerekir. Ve eğer yapılan ihale işlemi sonucu yukarıda belirtilen kanun hükümlerine aykırılık sebebiyle ya da ihaleyi yapan idarenin başka bir hatası nedeniyle zarar uğradığı düşünülüyorsa yargı yoluna gidilmeli ve uğranılan zararlar talep edilmelidir.